آبي دوْنيم پاريللر، باغير ساغيم قوريللر.( آبي دوْنيم پاريلدار، باغير ساغيم قوْريلدار)

Abi donim parillar bağir sağim qurillar.

ظاهرم بسيار آراسته و زيباست ولي شكممم از گرسنگي قارو قور مي كند.پز عالي جيب خالي.

آپار قوْي كوٌزه نئي آغزينده سووي ني ايچ.( آپار قوْي كوٌزه نين آغزيندا سويوني ايچ)

            apar qoy küzaney ağzinda suvini  iç.

بگذار در كوزه وآبش را بخور.      طلبت را نمي دهم سندت ارزشي ندارد.

آت آلمه ميش آخوروني دوٌزه ته دي.( آت آلماايش آخوروني دوٌزه تير)

At alməmiş axurini düzətədi.

اسب نخريده آخورش را درست مي كند. تا كاري نكرده اي به فكر كار پسين مباش.

آت اؤزگه نئي گؤت اؤزگه نئي چاپ تا چاپه ي.( آت آيري سينين، گؤت ده آيري سينين چاپ تا چاپك)

at özganey göt özganey çap ta çapəy.

اسب مال مردم است و كون هم مال مردم، پس تا مي تواني اسب را بتازان.

به كساني گفته مي شود كه بدون رعايت قانون از بيت المال سوء استفاده مي كنند.

آت اوْلنده ميدان اوْلمز، ميدان اوْلنده آت .

at olandə meydan olməz meydan olandə at.

وقتي اسب داري ميدان نيست ووقتي ميدان هست اسب نداري.  بيان بي وفائي وناساگاري دنيا.  

 دندان داري نان نداري، نان داري دندان نداري.   يعني: چرخ روزگار به مراد دل نمي گردد.

آت اؤلنده ايتئي توْيي دي.(آت اؤلنده ايتين توْيودي)

At öləndə itey toyidi.

مرگ اسب براي سگ جشن وعروسي است.شكمي از عزا در مي آورد.

آت بيلر ميدان قدريني      ائششكه ميدان ياراشمز

مرد بيلر مئهمان قدريني    نا مرده مئهمان ياراشمز

At bilər meydan qədrini          eşşəkə meydan yaraşməz

Mərd bilər mehman qədrini      namərdə mehman yaraşməz

اسب ميداند قدر ميدان را             ميدان زيبنده الاغ نيست

مرد ميداند قدر وارزش مهمان را      مهمان زيبنده نا مرد نيست

از اين مثل در باره مهمان نوازي استفاده مي شود.

آتدن دوٌشيب ائششه يه مينماق. ( آتدن دوٌشمك ائشكه مينمك )

Atdən düşib eşşəyə minmaq.

از اسب پياده شدن وبه الاغ سوار شدن.   از مقامي بالا به جايگاهي پائين تر نزول كردن.

آتدن دوٌشيب بن، آددن دوٌشمب بن.

Atdən düşibbən addən düşməb bən.

از اسب پياده شده ام ولي از نام نه.   عليرغم اينكه در فقر وتنگدستي زندگي مي كنم ولي بزرگي تبار و انسانيت خود را از دست نداده ام.

آتدن دوٌ شئب بن، اصل ونسب دن دوٌ ش مب بن .

Atdən düşibbən əslo nəsəbdən düşməbbən.

درست است كه از اسب پياده شده ام ولي از اصل و نسب نيفتاده ام .

اطلس اگر خوار شود پاپيچ چاروادار نمي شود .    اطلس كهنه مي شود اما پاتابه نمي شود.

آت قاچدي پالان دوٌشدي.

At qaçdi palan düşdi.

اسب در رفت و پالانش افتاد.     ازكوره در رفت .    به سختي عصباني و خشمگين شد.

آتكيمكيدي ميننكي.

At kimkidi minənki.

اسب مال كيست مال كسي كه سوارش است..  

  آت كيمكيدي ميننكي، دوْن كيمكيدي گيينكي.

( آت كيميندي مينه نين، آرخاليق كيميندي گييه نين)

At kimkidi minənki don kimkidi giyənki.

اسب مال كيست مال كسي كه سوارش است و لباس مال كسي كه آنرا پوشيده.

آت گؤره نده آخسئيدي، سوو گؤره نده،  سوسسئق اوْله دي.

( آت گؤرنده آخسئيير، سو گؤرنده سوسوق اوْلور)

At görəndə axseydi su görəndə suseq olədi.

وقتي اسب مي بيند مي لنگدو وقتي آب مي بيند تشنه مي شود.  هرچه ببيند هوس مي كند. بچه صفت است.

آتلنماق.( آتلنمك)

Atlənmaq

راهي شدن. براي انجام كاري حركت كردن.

آتلي پياده دن خبري يوْخدي.

Atli peyadədən xəbəri yoxdi.

سواره از حال و وضع پياده خبر ندارد.

آتلي پياده دن خبري يوْخدي، توْخ آجدن.(..................توْخ آجدان)

Atli peyadədən xəbəri yoxdi tox acdən.

پياده از سواره خبر ندارد سير از گرسنه.

آتلي ني آتدان ائنديرر.

Atlini atdan endirər.

سواره را از اسب پياده مي كند.    بسيار شرور است.

آت مينن آتدن ييخيلر .(آت مينن آتدان ييخيلر)

At minən atdən yixilər.

اسب سوار از اسب مي افتد .  احتمال زمين خوردن سوار كار هست .  املاء نا نوشته غلط ندارد.  كوزه در راه آبكشي مي شكند.

آت مينه ني ني تانئيدي.( آت مينه نيني تاني يير)

At minənini taneydi.

اسب سوارِ خود را مي شناسد.    زير دستان به ميزان لياقت و تسلط كار فرمايان خود آگاهند.

آت نن قتير دعوا ائدللر اورتده ائششه يئي اياغي سينر.

(آت نن قاتير ساواشاللار آرادا ائشكين اياغي سينر)

Atnən qətir dəva edəllər ortədə eşşəyey əyaği sinər.

اسب وقاطر جنگ مي كنند در ميان پاي الاغ مي شكند. اسب و استر جنگ مي كنند مورچه له مي شود.

قدرتمندان با هم مبارزه مي كنند در ميان ضعفا پايمال مي شوند.

آته اوْلمئين آته قدريني بيلمز.

Atə olmeyən atə qədrini bilməz.

كسي كه پدر نشده قدر پدر را نمي داند.    قدر مادر داند آنكس كو خودش مادر شود.

آته اوْلمئين آته قدريني بيلمز ننه اوْلمئين ننه قدريني.

Atə olmeyən atə qədrini bilməz nənə olmeyən nənə qədrini.

كسيكه پدر نشده قدر پدر را نمي داند و كسيكه مادر نشده قدر مادر را نمي داند.

قدر مادر داند آنكس كو خودش مادر شود.    قدر بابا آنزمان داني كه خود بابا شوي.

آته تكين.( آتا كيمي)

Atə takin.

مثل پدر.

آته سوٌرفه سينئي اوٌستئنده اوْتئر متدي ).آتا سوٌرفه سينين اوٌستينده اوْتير مئييب)

Atə sürfə siney üstendə otermətdi.

سر سفره پدرش ننشسته.   آدم بي تربيتي است.   ادب ندارد.

آته سين نن بير توٌك بدنينده يوْخدي .( آتا سين نن بير توٌك بدنينده يوْخدور)

Atə  sinnən bir tük bədənində yoxdi.

يك مو از پدرش در بدنش نيست.    پدرش آدم با غيرتي بود ولي فرزند نه.

آته سيني گؤرمئيدي دئيدي من خان من.(آتا سيني گؤرمير دئيير من خانَم)

Atə sini görmeydi deydi mən xan mən.

پدرش رانمي بيند مي گويد من خان هستم.   آدم خود بزرگ بيني است.

آته سينئي باشي نئي قئممتينه دئيدي .( آتا سينين باشينين قيمه تينه دئيير)

Atə siney başiney qemmətinə deyei.

به نرخ سر پدرش مي گويد.  بي نهايت گرانفروش است.

آته قرخ ياشينده تعليم وئرسي قيامت ميدانينده چاپر.( آتا قيرخ ياشينده تعليم وئرسن قيامت مئيدان دا چاپار)

Atə qirx yaşində təlim versəy qeyamət meydanində çapər.

به اسبي كه در چهل سالگي تعليم بدهند به درد ميدان قيامت مي خورد.

آته گؤرن اوْغول ميدان آچر ، نه نه گؤرن قيز سوًرفه .

Atə görən oğol meydan açər nənə görən qiz surfə.

پسري كه پدر ديده باشد در ميدان جنگ از خود رشادت به خرج مي دهد و دختري كه مادر ديده باشد كدبانوي خوبي خواهد شد.

آته مينن آته سينه تاني مئيدي.( آتا مينن آتاسيني تانيمز)

Atə minən atə sini taniməeydi.

كسي كه سوار اسب شده پدرش را نمي‌شناسد .غرور خاصي دارد.سواره از پياده خبر ندارد.

آته نه نه تختي ياره ته بيله ديلر بختي ياره ته بيلمئيديلر.(آتا آنا تختي ياراتا بيلللر، بختي ياراتا بيلمزلر)

Atə nənə təxti yarətəbilədilər bəxti yarətə bilmeydilər.

پدر ومادر تخت مي بخشند ولي بخت را نمي توانند.

آته نه نه روشوتسيز دوْست ديلر.( آتا آنا.....................)

Atə nənə ruşvatsiz dostdilar.

پدر ومادر دوستان بي منتي هستند.

آته نه نه كيچي خودايديلر .( آتا آنا كيچيك خودايديلر)

Atə nənə kiçey xudaydilər.

پدر ومادر خدايان كوچكند.      بيان مقام وجايگاه پدر ومادر.

آته ننه مي آتديم سني توتديم.( آتا آنامي آتديم سني توتدوم)

Atə nənəmi atdim səni tutdim.

پدر ومادرم را رها كردم وتورا گرفتم.        به غير از تو كسي را ندارم.

آته ننه نئي نفسي چاقانئي نفسينه بنددي .( آتا آنين نفسي اوشاقين نفسينه بنددي)

Atə nənəney nəfəsi çaqaney nəfəsinə bənddi.

نفس پدر ومادر به نفس بچه بسته است.

آته نئي چؤره ييني حرام ائتماق.)آتانين چؤره كيني حرام ائتمك)

Atəney çurəyini həram etmaq.

نان پدر را حرام كردن .   به كسي گفته مي شود كه در انجام كار ها توانائي ندارد.

آته نئي چؤره ييني حلال ائتماق.(آتانين چؤره كيني حلال ائتمك)

Atəney çurəyini həlal etmaq.

نان پدر را حلال كردن.   به كسي گفته مي شود كه در انجام كار ها توانائي دارد.

آته ي ياخچي، ننه ي ياخچي، بيزدن ال گوتر.(آتان ياخشي، ننه ن ياخشي بيزدن ال گؤتور)

Atəy yaxçi nənəy yaxçi bizdən əl gutər.

پدرت خوب مادرت خوب از سر ما دست بردار.

آتي آت ائنديره ر.

Ati at endirar.

اسب را اسب مي تواند به زمين بزند.   براي راضي كردن يك فرد بايد افراد هم مسلك او فعاليت كنند.

آتي آتئي يا نينده باغْلسه ي رنگ لري بير اولمه سه خوي لري بير اولر.

(آتي آتين يانيندا باغلاسان رنگلري بير اوْلماسا خوي لاري بير اوْلار)

Ati atey yanində baqləsəy rəngləri bir olməsə xuyləri bir olər.

اسب را پيش اسب ببندي اگر رنگ‌هايشان يكي نشود، خوي وعاداتشان يكي خواهد شد .

اسب تازي گر ببندي در طويله پيش خر        رنگشان همگون نگردد طبعشان همگون شود

آت يئرينه ائششه ي باغلمه.(آت يئرينه ائشك باغلاما)

At yerinə eşşəy baqləmə.

 بجاي اسب الاغ نبند.    هر ستوري را اصطبلي ديگر است.    لياقت و استعداد افراد تفاوت دارد.

آتيمي هايئرده باغلئيئم ؟ گتير ديليمئي اوٌ ستئنده باغله.

(آتيمي هاردا باغلئييم؟ گتير ديليمين اوٌستينده باغلا)

Atimi hayerdə bağleyem gətir dilimey üstində bağlə.

اسبم را كجا ببندم؟ بيار روي زبانم ببند.    به كسي كه با يك تعارف خود را مهمان مي كند مي گويند.

آتئي اؤليمي ايت چين توْيدي.( آتين اؤليمي ايته توْيدي)

atey ölimi itçin toydi.

مرگ اسب براي سگ جشن وعروسي است..   از بين رفتن و فنا شدن يك شخص مايه استفاده ديگري است.

آتئي تپيشينه آت دؤزر.(آتين تپيشينه آت دؤزر)

atey tapeşina at dözar.

تحمل لگد اسب را فقط اسب دارد.      رخش بايد تا تن رستم كشد.

آتيني چاپئرتدي .

atini çapertdi.

اسبش را تازاند.    از موقعتيكه داشت حد اكثر استفاده را كرد.

آتئي يئرينه ائششه ي باغله ماق.( آتين يئرينه ائشك باغلاما)

Atey  yerinə eşşəy bağlamaq.

جاي اسب خر بستن .     بيان تفاوت ولياقت ها واستعداد افراد.

آتئيه ائششه ي دئپ بن يا دؤوه يه كؤششه ي؟( آتووه ائشك دئميشم يا ده وه وه كؤشك؟)

Ateyə eşşəy depbən ya dövəyə kuşşəy?.

به اسبت الاغ گفته ام يا به شترت كره شتر؟مگر به اسب شاه يابو گفته ام ؟    من كه توهيني نكرده ام.

وقتي بيان مطلبي به كسي بر مي خورد گفته مي شود.

آتئيي چاپئرت .(آتووو چاپيرت)

atiye çapert.

اسبت را بتازان .     حال كه ميدان دست تو است هر كار كه مي تواني بكن.

آج آدم داشم يئيدي .( آج آدام داشده يئير)

Ac adəm daşəm yeydi.

آدم گرسنه سنگ هم مي خورد .  براي آدم گرسنه نان خالي پلو است.     گرسنه را نان تهي كوفته است.

آج آدمي قورت يئمز.( آج آدامي قورد يئمز)

Ac adəmi qurt yemaz.

آدم گرسنه را گرگ نمي خورد.    برهنه فارغ است از دزد و طرار .    از آدم بي چيز و ندار ادعاي طلب چه مي كني؟

آج آدمه قورّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّي چؤر ه ي حالوادي.( آج آداما قورو چؤره ك حالوادير)

Ac adəmə qurri çurəy halvadi.

براي آدم گرسنه نان خشك از حلوا هم شيرين تر است.

آج الينه گلني يئير ،  توْخ ديلينه گلني دئير.

Ac əlinə gəlgni yeyər tox dilinə gələni deyər.

آدم گرسنه هرچه گيرش بيايد مي خوردو آدم سير هرچه بر زبانش بيايد مي گويد، از گفتن حق يا ناحق ابا ئي ندارد.

آج ايت توْخ ايتئي گؤتيني يالئيدي.(آج ايت توْخ ايتين گؤتونو ياليير)

Ac it tox itey götini yaleydi.

سگ گرسنه ماتحت سگ سير را ليس مي زند.   احتياج انسان را به چاپلوسي و تملق وتمام رذايل وا مي دارد.

آج توْوئق يوخيده بوغدئي گؤرر.( آج توْيوق يوخيدا بوغدا گؤرر)

Ac toveq yuxidə buğdey gurər.

مرغ گرسنه در خواب گندم مي بيند.    شتر در خواب بيند پنبه دانه.     آرزو برجوانان عار نيست.

آج دوْغرر، توْخ يئير.( آج تيليت لئيه ر، توْخ يئيه ر)

ac doğrar tox yeyar.

گرسنه تريت مي كند وسير مي خورد.    كاركردن خر وخوردن يابو.

آجده ايمان اوْلمز توْخده امان.(..........اوْلماز.........)

Acdə iman olməz toxdə əman.

از آدم گرسنه انتظار تقوي وايمان نداشته باش واز آدم سير انتظار گذشت و فداكاري.

آج سن آجي يئي            دئرمانده كي تاجي يئي

قره پيشي يي ا تيني يئ    قرّي خاتئنئي گؤتني يئ.

Acsən aci ye    dermandəki taci ye  qərə pişiyey ətini ye   qərri xateney götini ye

 

اگر گرسنه‌اي، گرسنه را بخور        خرمن آرد در آسيا را بخور .    گوشت گربه سياه را بخور       كون پيرزتن را بخور

به شوخي به كسي كه اظهار گرسنگي مي كند مي گويند.

آج قاتيق ايسته مز، يوخولي ياسديق.

ac qatiq istəməz yuxuli yasdiq.

گرسنه خورش نمي خواهدو كسيكه خوابش مي آيد بالش.  آدم گرسنه سنگ را هم مي خورد.

آج قارين دوْير آج گؤز دوْيمز.

ac qarin doyər ac göz doyməz.

شكم گرسنه سير مي شود ولي چشم گرسنه سير نمي شود.  گرسنه با ناني سير است و حريص با جهاني گرسنه.

آج قارينيم ، دينج قولاغيم .

ac qarinim dinc qulaqim.

شكمم خالي وگرسنه ولي فكرم آسوده .        هركه بامش بيش برفش بيشتر .   آسوده منم كه خر ندارم     از كاه و جوش خبر ندارم

آج قارينه اجي اه يران .( آج قارينا آجي آيران)

ac qarinə əcci əyran.

شكم خالي ودوغ تلخ !   وقتي نياز كسي بر آورده مي شود ولي نه به درستي گفته مي شود.

آج قورتي اوْخشئيدي.( آج قوردو اوْخشايير)

ac qurti oxşeydi.

مثل گرگ گرسنه است.   آدم حريصي است.

آج كؤپي اؤزيني اصلانه وورر.(آج كؤپك اؤزونو اصلانه وورر)

ac köpəy özini əslanə vurər.

سگ گرسنه با شير در مي افتد.   گرسنگي انسان را به انجام كارهاي خطرناك وا مي دارد.

آج گييره دي توْخ اوْسسوره دي .( آج گييرير، توْخ اوْسدورور)

ac gayirədi tox osserədi.

آدم گرسنه آروغ مي زند وآدم سير مي گوزد.  بيان تفاوت افراد سير وگرسنه.

آج نن توْخئي آره سي بير تيككه چؤره ي دي.(آج نان توْخين آراسي بير تيكه چؤره كدي)

ac nən toxey arəsi bir tikkə çörəydi.

فاصله بين گرسنه وسير تكه ناني بيش نيست.

آجئن نن چؤرت ووره دي اوْسسوراقي ديواري ييخه دي.( آجين نن موٌرگئل لئيير اوْسدوراقي ديواري ييخير)

Acennən çurt vurədi osseraqi divari yixədi.

از گشنگي چرت مي زند ولي گوزش ديوار را مي خواباند. آدم خود بزرگ بيني است.

آجئي آندي آند اوْلمز.(آجين آندي آند اوْلماز)

acey andi and olməz.

به سوگند گرسنه  اعتماد نكن.    آدم گرسنه ايمان ندارد.

آجئي ايماني يوْخدي .(آجين ايماني يوْخدو)

acey imani yoxdi.

آدم گرسنه ايمان ندارد.   گرسنه پايبند اصول اخلاقي و ديني نيست.

آجئي قارني دوْير گؤزي دوْيمز.(آجين قارني دوْيار، گؤزو دوْيماز)

acey qarni doyər gözi doyməz.

حريص شكمش سير مي شود ولي چشمش نه..

آجين نن گؤزلري آلمه شفتلي دره دي.( آجين نن گؤزلري آلما شافتالي درير )

acin nən gözlari almə şəftəli dərədi.

از فرط گرسنگي روده بزرگش روده كوچكش را مي خورد. بي تاب شدن از گرسنگي.

آجي يم خودايي واردي.( آجيندا آلله سي وار)

Aciyəm xudayi vardi.

گرسنه هم خدائي دارد.    خدا روزي رسان است.

آچدي صانديقي، تؤكدي پامبيقي.

Açdi sandiği tökdi pambiği.

در صندوق را باز كرد و پنبه ها را بيرون ريخت.       تمام اسرار را برملا كرد.

آچيق آغئز آج قا لمز .(آچيق آغيز آج قالماز)

Açiq ağiz ac qalməz.

دهان باز گرسنه نمي ماند. روزي هر كس مي رسد.   هر آنكس كه دندان دهد نان دهد.

آچيلمئين سورفه  نئي بير عئيبي واردي.(آچلمئين سورفانين بير عئيبي واردير)

Açilmeyən surfə ney bir eybi vardi.

سفره باز نشده يك عيب دارد.  تا كسي وارد ميدان نشده و امتحان شايستگي خود را نداده است   آبرو وخوشنامي خود را حفظ كرده است.

آچيلمئين سورفه نئي بير عئيبي واردي، آچيلن سورفه نئي مينگ عئيبي.

(آچيلان سورفا نين بير عئيبي وار، آچيلمئين سورفانين مينگ عئيبي)

Açilmeyən surfə ney bir eybi vardi açilən surfə ney ming eybi.

سفره نيفتاده يك عيب دارد، سفره افتاده هزار عيب.

تا وارد عمل نشده اي يك عيب متوجه تو است ولي به محض اينكه وارد عمل شدي هزاران عيب متوجه تو مي شود.

آخار چئشمه يه گئتسه قوررور.

Axan çeşməyə getsə qurrur.

اگر سرِ چشمه جوشنده برود خشك مي شود.     قدم نا مباركي دارد.   قدم مبارك محمود چون به دريا رسد دود شود.!

آخار سووه دايانمه، هر دئيه نه اينانمه.

Axar suvə dayanmə hər deyənə inanmə.

به آب روان تكيه و اعتماد مكن وبر هر گفته اي اطمينان نداشته باش.

آختاران تا پار.

Axtaran tapar.

جوينده يابنده است.    هر كه جويا شد بيابد عاقبت . (مولوي )

آخ دئمتدي.( اخ دئمئييب)

Ax demətdi.

آخ نگفته . اصلاًنپخته وخام است.

آخوْند باشلمميش ......... خانئم باشله دي.( آخوْند باشلاماميش ......خانئم باشلادي)

Axond başləməmiş .......xanem başlədi.

هنوز آخوند شروع نكرده ...... خانم شروع كرد .   وصف حال كساني كه هنوز آخوند روضه را شروع نكرده گريه را سر مي دهند .

هنوز مطلبي كاملاً بيان نشده شخصي شروع به اظهار نظر مي كند.

آدم آباد ليق سئور بايقوش خرابليق.( آدام آبادليق بيًه نر بايقوش خرابليق)

Adəm abadliq suvər bayquş xərabliq.

آدم آباداني را دوست دارد و جغد خرابه را.

آدم آبرويئنئي چؤره يي ني يئيدي.(آدام آبرويونون چؤره كيني يئيير)

Adəm abruyeney çörəyini yeydi.

آدم نان آبرويش را مي خورد.

آدم آچيق اوٌ زه گله دي نه آچيق قاپييه .( آدام آچيق اوٌزه گلير نه آچيق قاپي يا)

Adəm açiq üzə gələdi nə açiq qapiyə.

آدم به روي باز مي آيد نه درباز .  اگر كسي به خانه كسي مي رود بخاطر چهره خندان ومحبت اوست نه بخاطر درب بازش .

آدم آدم اتيني يئيه ر.

Adəm adəm  ətini yeyər.

آدميزاد گوشت آدميزاد را خواهد خورد.        قحطي عجيبي خواهد شد.

آدم آدمه بنزه ر.( آدام آداما بنزه ر)

Adəm adəmə banzər.

انسان هائي هستند كه شبيه يكديگرند.

آدم اؤز جانيني چوْخ ايستئيدي.( آدام اؤز جانيني چوْخ ايستييير)

Adəm öz canini çox isteydi.

انسان جان خودرا خيلي دوست دارد.

آدم اؤز عيبيني گؤرمئيدي.( آدام اؤز عيبيني گؤرمير)

Adəm öz eybini görmeydi.

آدمي به عيب خود ناآگاه است.

آدم اؤزيني تعريف ائتمز.( آدام اؤزيني تعريف ائله مز)

Adəm özini tarif etmaz.

انسان نبايد خودرا تعريف كند.

آدم ايچينده ايته دي.( آدام ايچينده ايتير)

Adəm icenda itədi.

آدم درونش گم مي شود.   محيط بزرگ وپيچ در پيچي است.

آدم ايچي گؤرمتدي.(آدام ايچي گؤرمئييب)

Adəm içi görmətdi.

در اجتماع بزرگ نشده است.    بعلت كمي معاشرت با ديگران بي تجربه است.   از قواعد اجتماعي اطلاعي ندارد.

آدم ايككي دفه اؤلمئيدي.(آدام ايكي دفه اؤلمير)

Adəm ikki dəfə ölmeydi.

آدم دوبار نمي ميرد.   دنيا را زياد سخت نگيريد.

آدم ايككي دفه دوٌ نيايه گلمئيدي.( آدم ايكي دفه دوٌنيايه گلمير)

Adəm ikki dəfə dünyayə gəlmeydi .

آدم دو بار به دنيا نمي آيد . دنيا را زياد سخت نگير. خوش باش وخوش بگذران.   نيابد هيچ‌كس عمر دوباره .

آدم بير قارئن نن چوْخ كي يوخيدي.

Adəm bir qaren nən çox ke yoxidi.

آدم يك شكم بيشتر كه ندارد.   حرص نزنيد.   هر كس به اندازه اي كه لازم است بخورد، حرص نزنيد.

آدم بيلمئيدي كيمئي سازي نن اوْينه سين.(آدم بيلمير كيمين سازينا اوْيناسين)

Adəm bilmeydi kimey sazinən oynəsin.

آدمي نمي داند به ساز چه كسي برقصد.        هر كسي دستوري مي دهد.

آدم بيلمئيدي هاي سازي نن اوْينه سين.(آدام بيلمير هانكي سازينا اؤيناسين)

Adəm bilmeydi hay sazeynən oynəsin.

آدم نمي داند به كدام سازش برقصد.           هر لحظه تغيير عقيده مي دهد.

آدم پوٌلي تاپه دي، پوٌ ل آدمي تاپمئيدي .(آدام پولي تاپير، پول آدامي تاپمير)

Adəm  püli tapədi pül adəmi tapmeydi .

آدم پول را پيدا مي كند نه پول آدم را .      زبهر تو دولت ، نه تو بهر دولت   (عنصري)

آدم تكين .(آدام تكين)

Adəm təkin .

مثل آدم،  مؤدب است.

آدم چاقاسينه بير دفه دئيديلر.(آدام اوشاغينه بير دفه دئييللر)

Adəm çaqasinə bir dəfə deydilər.

به بچه آدم يكبار مي گويند نه هزار بار.

آدم سؤزين نن تانيله دي. (آدام سؤزين نن تانيلير)

Adəm sözinnən tanilədi.

آدم از طريق سخنش شناخته مي شود.

آدم عقليني چاقانئي الينه وئرمئيدي.( آدام عقليني اوشاغين الينه وئرمز)

Adəm əqlini çaqaney əlinə vermeydi.

آدم عقلش را دست بچه نمي دهد.

آدم قولاقدن چاغ اوْلر، حئيوان يئماقدن.(آدام قولاقدن چاغ اوْلار، حئيوان يئماقدان)

Adəm qolaqdən çaq olər heywan yemaqdən.

انسان از طريق گوش فربه مي شودو حيوان از طريق خوردن. ( مراد افزايش اطلاعات و شعور است)

آدمي فربه شود از راه گوش          حيوان فربه شود از راه نوش

آدم كيچئيي ليقدن بؤ هوٌي اوْله دي .(آدام بالاجاليقدن بويوٌك اوللار)

Adəm  kiçey liqdən böhüy olədi .

انسان از كوچكي بزرگي و فروتني را ياد مي‌گيرد .   براي رسيدن به مدارج بالا تحمل كوچكي كردن و حتي تحقير هم لازم است.

آدم گئدر آد قا لر .(آدام گئدر آد قالار)

Adəm gedər ad qalər.

انسان مي رود و نامي از او به يادگار مي ما ند .                نام نيكو گر بماند زادمي         به كزو ماند سراي زر نگار

آدم گره ي آغزينه گؤره لوًقمه گؤترسين .(آدام گره ك آغزينين تناسوٌبوٌنه لوٌقما گؤتورسون)

Adəm gərəy ağzinə görə loqmə götərsin .

انسان بايد به اندازه دهانش لقمه بردارد .   بگير لقمه كه اندازه دهان باشد.    آدم بايد به اندازه دوكش پنبه بردارد.

آدم گؤزئنئي ائلئيينه چيخارتملي ده ييلدي.(آدام گؤزينينين قاباقينه چيخارتملي ده ييل)

Adəm göziney eleyinə çixartməli dəyildi.

نمي توان مقابل چشمان افراد آورد.      توي سر و همسر نمي توان درش آورد.

معمولاً در مورد بچه اي كه به دنيا مي آيد و بسيار ريز است كاربرد دارد.

آدم گره ي بيرماغيني هر دوٌ شييه سالمه سين.(آدام گره ك بارماغيني هر دئشيكه سالماسين)

Adəm gərəy birmağini hər düşiyə salməsin.

انسان نبايد انگشتش را در هر سوراخي فرو كند. مرد به بهانه هاي مختلف متوصل نمي شود.

آدمليق آدم نن، خوْش ايس قئرمئزي گوٌلدن.(آدامليق آدام دان خوْش راييحه گؤلدن) 

Adəmliq adəmnən  xoş is qermezi güldən.

انسانيت از انسان و بوي خوش از گل سرخ مورد انتظار است.

آدمليق بازرده ساتيلمز.(آدمليق بازاردا ساتيلمز)

Adəmliq  bazərdə satilməz.

انسانيت كالا نيست كه در بازار معامله شود.

آدمليق پول نن  دييلدي كه بازار دن آله ي.(آدامليق پول نن دييل كي بازاردان آلاسان)

Adəmliq pulnən dəyeldi ke bazərdən aləy.

انسانيت به پول نيست كه از بازار بخري.  انسانيت خصيصه اي ذاتي و خانوادگي وخداداد است.

آدم نن بير ياخچي ليق قاله دي بير گنده ليق.(آدام نن بير ياخشيليق قالير بير پيسليق)

Adəmnən  bir yaxçiliq qalədi bir gəndəliq.

از انسان يك خوبي مي ماند يك بدي.

آدم وار كي آدم لرئي نقشيدي، آدم واركي حئيوان اون نن ياخچيدي.(.......ياخشيدي)

Adəm varki  adəmlərey nəqşidi. Adəm varki heyvan onnən yaxçidi.

 

انسان هائي هستند كه الگوي انسان هاي ديگرند وكساني كه حيوان بر آن ها برتري دارد.

آدمئ تانئ ين قورت يئسين.(آدامي تانئين قورد يئسين)

Adəme taneyan qurt yesin.

آدم را گرگ آشنا بخورد.    وقتي در اداره اي آشنائي پيدا مي شود و ارائه طريق مي نمايد بيان مي شود.

آدمه سؤزي بير ده فه دئيديلر.(آداما سؤزو بير دفه دئييللر)

Adəmə sözi bir dəfə deydilər.

حرف را يكبار به آدم مي گويند.    براي انتقال مطلب يكبار گفتن كافي است.   اسب نجيب را يك تازيانه بس است.

آدمئ آد بزه مز آدي آدم بزه ر.(آداما آد زينت وئرمز، آدا آدام زينت وئرر)

Adəme ad bəzəməz adi adəm bəzər.

شهرت خانوادگي باعث شهرت فرد نمي گردد، خود انسان است كه باعث مي شود نامش جاودانه بماند.

گيرم پدر تو بود فاضل    از فضل پدر تو را حاصل

آدمئ پالتر نن تاني مئيديلر.(آدامي پالتارنن تانيمازلار)

Adəme paltərnən tani  meydilər.

انسان را به لباس نمي شناسند.     لباس نشان دهنده شخصيت افراد نيست.

آدمئ تانيماق اوْلمز.(آدامي تانيماز اوْلماز)

Adəme tanimaq olməz.

انسان شناختني نيست.            جهان انسان شد و انسان جهاني     از اين پيچيده تر نبود جهاني

آدميزاد خام سوٌت ايچندي .(......سوٌد...........)

Adəmizad xam süt içəndi .

آدميزاد شير خام خورده است .   انسان جايز الخطا است.   آدميان مورد اعتماد نيستند.

آدميزاددن هرنه دئييي گلر.(آداميزاددان هرنه دئسن گلر)

Adəmizaddən harnə deyəy gələr.

از آدميزاد هر كاري بگوئي برمي آيد.      انسان عجيب الخلقه اي است.

آدميزاد قنت سيز قوشدي .(آداميزاد قانادسيز قوشدي)

Adəmizad qənətsiz qoşdi .

آدميزاد مرغ بي بال وپر است.    هر لحظه جائي است.

آدميزاد گوٌل دن نازّئي، داش دن بركدي .(آداميزاد گوٌلدن نازيك، داشدان بركدي)

Adəmizad güldən nazzey daşdən bərkdi .

آدميزاد از گل نازك تر واز سنگ محكمتر است. آدم آه است ودم.

آدميزادئي باشينه هر نه گلسه چكر.(آدميزادين باشينا هر گله چكه)

Adəmizadey başinə hərnə gəlsə çəkər.

به سر انسان هرچه بيايد تحمل مي كند.    طاقت انسان زياد است.

آدميزادئي يئري اخئرده بير قريش يئردي.

Adəmizadey yeri əxerdə  bir qəriş yerdi.

آدميزاد آخر جايش يك وجب جا است.    هرچه داشته باشي آخرش مرگ است.

آدمئي آدي چيخينه گؤزي چيخسين.

Adəmey adi cixənə gözi cixsin.

آدم كور بشود بهتر از آنكه بد نام بشود.   مرگ انسان به از بدنامي اوست.

آدمئي اؤز قورري چؤره يي خلقئي پلووين نن ياخچيدي.

(آدامين اؤز قوري چؤره كي آيريلارين پلوْوين نن ياخشيدي)

Adəmey öz qurri çörəyi xəlqey pelovin nən yaxçidi.

نان خشك وخالي آدم بهتر از پلو ديگران است.   بخاطر شكم زير بار منت ديگران رفتن خطاست.

آدمئي اوٌ زي ات دندي.(آدامين....................)

Adəmey özi ətdəndi.

صورت آدم از گوشت است.      مراد اينكه حجب وحيا در خميره وجود آدمي است.

آدمئي توٌكي سيخ سيخ اوْله دي.(آدامين توٌكي سيخ سيخ اوْلور)

Adəmey tüki six six olədi.

موي انسان سيخ سيخ مي شود( از ترس يا تعجب)

آدمئي ديلي نن اوٌ ره يي گره ي بير اوْلسون.(آدامين ديلي نن اؤره گي گره ك بير اوْلسون)

Adəmey dilinən ürəyi gərəy bir olsun.

انسان بايد سخن دل وزبانش يكي باشد .   انسان نبايد دو رنگ باشد.

آدمئيي روْزي سي الله نئي الينده دي.(آدامين روزي سي آلله نين الئنده دي)

Adəmey rozisi əllaney əlindədi.

روزي ا فراد دست خداست.

آدمئي عقلي ارخه دن گله دي.(آدامين عقلي دالدان گلير)

Adəmey əqli ərxədən gələdi.

عقل آدم از پس مي آيد.   انسان دير فهم است.

آدمئي گؤزين نن توٌك چيخه ره دي.(آدامين گؤزين نن توك چيخرير)

Adəmey gözin nən tük çixərədi.

از چشم آدم مو در مي آورد.   بسيار پر رو است.

آدمئي يئره باخانين نن قوْرخ سووئي آخارين نن .(آدامين يئره باخانيندان قوْرخ، سويون آخاريندان)

Adəmey yerə baxanin nən qorx suvin axarin nən.

از آدم سر به زير واز آب چكنده بترس.    مترس از كسي كه هاي وهو دارد     بترس از كسي كه سر به تو دارد

آدمئي نيكبت توتنده دؤوه اوٌستئنده ايت توتر.

Adəme nikbət tutəndə dövə üstendə it tutər.

وقتي بد بختي فرا مي رسد شتر سوار را سگ مي گزد.

آدمئي نيكبت توتنده دؤوه اوٌستئنده ايلان چاخر.

Adəme nikbət tutəndə dövə üştendə ilan çaxər.

وقتي بدبختي فرا مي رسد شتر سوار را مار مي گزد.

آدمئي نيكبت توتنده سوو ديشيني سينديرر.

Adəme nikbət tutəndə su dişini sindirər.

وقتي نكبت وبدبختي فرا مي رسد آب دندان آدم را مي شكند.

آدي آدلي اوْلسون.

Adi adli olsun.

نامش پر آوازه گردد. معمولاًهنگام نامگذاري كودكان بيان مي شود.

آدي اؤزئن نن بؤهوٌيدي.( آدي اؤزين نن بوٌيوٌكدي)

Adi özen nən böhüydi.

نامش بيشتر از خودش كاربرد دارد.   بيش از واقع بودن شهرت كسي .(آدئيه دونئم قره خان به ي)

آدئي ايتسين. (آدين ايتسين)

Adey itsin.

اي كاش نامت گم شود.(نفرين)

آدي ايت لرئي دفترينده يم يوْخدي.(آدي ايت لرين دفترينده ده يوْخدو)

Adi itlərey dəftərindəyəm yoxdi.

نامش در فهرست سگان هم نيست.   آدم بي ارزشي است.

آدي بللي دي.(......... بلليدير)

Adi bəllidi.

مشهور است ونامش سر زبان ها.

آدئي چيخه نه گؤزئي چيخسين .(آدين چيخنه گؤزين چيخسين)

Adey çixənə gözey çixsin.

بجاي اين كه اسمت دربيايد ومشهور شوي بهتر است چشمت در بيايد .    در گمنامي بودن بهتر است.

آدي گؤتيني ييرته دي.(آدي گؤتونو ييرتير)

Adi götini yirtədi.

نامش باعث بدبختي اوست.

آدي منئي دادي سنئي .(آدي منيم، دادي سنين)

Adi məney dadi səney.

به نام من ولي به كام تو.     زحمتش را من كشيدم ولذتش را تو بردي.

آدين نه دي ؟ رشيد. بيرنيي دئي بيرني ائشيد.

Adin nədi ?rəşid. birni de birni eşid.

نامت چيست ؟ رشيد يكي بگويكي بشنو.      به افراد پر حرف ووراج مي گويند تا بدانند كه به ديگران هم مجال سخن گفتن بدهند.

آديني دئمه قوْي جيبئمه.

adini dema qoy cibema.

اسمش را نگو بگذار تو جيبم.   افرادي به شوخي از چيزخاصي خوششان نمي آيد( ولي در درون علاقه زيادي به آن دارند ميگويند..........)

آدي وار اؤزي يوْخ.

Adi var özi yox.

نامش هست وخودش نيست. وجود خارجي ندارد.

آدئيه دؤنئم قره خان به ي (بيك).(آدووه قوربان اوْلوم قره خان به ي)

Adiyə dönem qərəxan bəy.

بقربان نامت قره خان بيك.       كسي كه نامش بيشتر از خودش كاربرد دارد.

( قره خان بيك شخصي سيه چرده با وزن بسيار كم ساكن نوخندان بوده  ولي داراي سفره اي بازو چهره اي گشاده ،وبه  تركمن هائي كه بعلت قحطي از آنطرف مرز براي تهيه آذوقه مي آمدند كمك فراوان كرده واز آنان پذيرائي مي نمودلذا معروفيت زيادي بين  طوائف مختلف آنان داشته ودررابطه با او داستان هاي زيادي بين مردم گفته مي شده مخصوصاً.در باره  عدم تناسب بزرگي نام او و هيكل ريز و چهره سياهش.)

آرام آتئي يامان تپيشي واردي .(آرام آتين يامان تپي يي اوْلار)

Aram atey yaman təpişi vardi.

اسب آرام لگد هاي سختي دارد .  به سكوت من توجه نكن روي ديگر و شلوغي هم دارم .

آرپه اكن بوغدئي ييغمز.(آرپا اكن بوغدا ييغماز)

Arpə əkən buğdey yiğməz.

كسيكه جو مي كارد گندم درو نمي كند.   پاداش اعمال خير و جزاي اعمال شر خود را هر كسي مي بيند.

آرپه چؤره يي تورش اه يران آدين نئمه دي خانلر خان.(آرپا چؤره ك تورش آيران، آدين نه دي خانلرخان)

Arpə çurəyi turş əyran adey nemədi xanlərxan.

عنوانش خان است و خوراكش نان جو ودوغ.     ظاهري آراسته ولي باطني نا متناسب دارد.

آرپه ني ايته وئره دي سوٌ مه يي آته.(آرپاني ايته وئرير، سوٌموٌكي آتا)

Arpəni itə verədi suməyi atə.

جورا به سگ مي دهد و استخوان را به اسب. خلاف عرف واصول كار مي كند. كارها را با توجه به شايستگي افراد بين آنها تقسيم نمي كند.

آرپه نئي دنه سي قيزيلدي ساماني گوٌموٌش.

Arpəney dənəsi qizildi samani gümüş.

ارزش دانه جو مانند طلاست وكاهش مثل نقره.   منظور اينكه ارزش كاه براي كشاورز كمتر از جو نيست.

آرتئق خرج اؤوي ييخر.

Arteq xərc övi yixər.

اسراف خانه بر باد ده است.

آرتئق خرج كيشي نئي اؤويني ييخر.(آرتيق خرج كيشينين اؤويني ييخار)

Arteq xərc kişiney öveni yixər.

خرج زيادي خانه مرد را خراب مي كند.  در خرج اسراف نكنيد.

آرتئق طمع اؤو ييخر.(آرتيق تاماه اؤ ييخار)

Arteq təmə öv yixər.

طمع زياد باعث خانه خرابي و جوانمرگي مي شود.

آرتئق طمع باش يارر.(ارتيق تاماه باش يارار)

Artiq təmə baş yarər.

طمع زياد باعث درگيري ودر نتيجه باعث شكستگي سر مي گردد.

آررئخ اتدن شوْربه اوْلمز.(آريق اتدن شوْربا اوْماز)

Arrex ətdən şorbə olməz.

از گوشت لاغر آبگوشت خوبي تهيه نمي شود.  كالاي ارزان مرغوبيت نخواهد داشت.

آررئخ ائششه ييي مكم تپيشي واردي.(آريق ائشكين مؤحكم تپي يي وار)

Arrex eşşəyiy məkəm təpişi vardi.

خر لاغر لگد محكمتر مي زند.    تحمل ضربه هائي كه انسان از افراد پست مي بيند سخت است.  

آرزو ميز اوًزون عمريميز قيسقه.(ايستكديگيميز چوخ عمروموز قيسا)

Arezumiz uzun omrimiz qesqə.

آرزوهايمان بلند وعمرمان كوتاه است.

آره خلوت توٌ لكوٌ باي.(آرا.................)

Arə xəlvət tülkü bay.

ميدان خالي از حريف است وروباه خود را يكه تاز ميدان مي داند.

آره ده يئماق قئراقده گزماق.(آرادا يئمك، قيراقداگزمك)

Arədə  yemaq qiraqdə gəzmaq.

مفتخور بودن. بدون تحمل رنج وزحمت سود بردن.

آره ده يئيدي قيراقده گزه دي.(آراده يئيير قيراقدا گزير)

Arədə yeydi qiraqdə gəzədi.

ميانه خور است و كناره گرد.  كلاش عجيبي است.   هنگام خوردن در ميان است و وقت كار كردن دور از ديگران در گردش وتفريح است.

آره سؤزي اؤو ييخر.(آرا............)

Arə sözi öv yixər.

سخنِ سخن چينان خانمان بر انداز است.

آره قاريشدي مذهب ايتدي.(آرا قاريشيب مذهب ايتيب)

Arə qarişdi məzhəb itdi.

اوضاع آشفته شد ومذهب از ميان رفت.   كي به كيه.

آره لري شكر آب اوليتدي.(آرالاري سوْيوق اوْلوب)

Arələri şəkər ab olitdi.

بينشان شكر آب شده است.  از هم دلخور هستند.

آره لرين نن قيل كئچمئيدي.(آرالارين نن قيل كئچمير)

Arə lərinən qil keçmeydi.

موئي درميانشان نمي گنجد.    بسيار صميمي هستند.

آره ليق سؤزي اؤو ييخر.

Arəliq sözi öv yixar.

حرف بين مردم خانه خراب مي كند.  به حرف اين وآن گوش نكنيد و زندگي خود را بكنيد.

آره ليق مالي آره ده يئييلر.( آراليق مالي آراده يئييلار)

Arəliq mali arədə yeyilər.

مال شريكي بي رويه خرج مي شود و از بين مي رود.

آره ييزه ايتئي پوْخي.(آراووزه ايتين پوْخو)

Arəyizə itey poxi.

فضله سگ به ميانتان ، باهم بخوريد، مراد:  چرا دعوا مي كنيد.

آزاري قارئنچه يه يم يئتشمئيدي.(آزاري قاريشقا يا ده يئتيشمير)

Azari qarençəyəyəm yeteşmeydi.

آزارش به مورچه هم نمي رسد،  آدم بي آزاري است.

آز اوْ لسون ناز اوْ لسون .

Az olsun naz olsun.

اندك باشد و ناز باشد.    كميت مهم نيست، كيفيت مهم است.

آز ايشدن چوْخ ايش بيتر.

Az işdən çox iş bitər.

از اعمال وكردار كوچك وناشايسته عكس العمل هاي بزرگي ايجاد مي شود.

آز ايشدن چوْخ ايش تورر.( آز اشدن چوْخ ايش دورار)

Az işdən  çox iş turər.

از كارهاي كوچك و جزئي كارهاي بزرگ بپا خيزد.   حرف كوچكي ممكن است باعث فتنه بزرگي بشود.

آز بيلن آز چكر.

Az bilən az çəkər.

كسيكه كم مي داند مشكلات كمتري هم دارد.   آسوده منم كه خر ندارم.   هركه بامش بيش حرفش بيشتر.

آز بيلن چوْخ دانيشر.(آز بيلن چوْخ دانيشار)

Az bilən çox danişər.

نادان بسيار حرف مي زند.(دانا كم حرف مي شود)

آز چوْخئي ياني نه گئده دي.(آز چوْخين ياني نه گئدر)

Az çoxey yaninə gedədi.

كم به روي زياد مي رود.  جزء تابع كل است.   معمولاًسود به طرف سرمايه هاي كلان مي رود.

آز دانيش چوْخ قولاق وئر.

Az daniş çox qulaq ver.

كم حرف بزن و بسيار گوش فراده.

آز دا نيش ناز دا نيش .

Az daniş naz daniş.

كم گوي وگزيده گوي چون در.

آز گل قيزيم، ناز گل قيزيم.

Az gəl qizim naz gəl qizim.

سنگين برو سنگين بيا.       به خانه اطرافيان كمتر برو تا احترامت محفوظ بماند.

آز وارئيدي آز يئي چوْخ وارئيدي چوْخ.( آز واريندي آز يئي چوْخ واريندي چوْخ)

Az vareydi az ye çox vareydi çox.

كم داري كم بخور  زياد داري زياد بخور.  پايت را به اندازه گليمت دراز كن.

آز واريدي آج آدم، بيري يم دوٌشدي باجه دن.(آز واريدي آج آدام، بيري ده دوٌشدو باجادان)

Az varidi ac adəm biriyəm düşdi bacədən.

مزاحم كم بود كه يكي هم اضافه شد .   كم بود جن و پري يكي هم از ديوار پريد وآمد.

آز ه قانمئيه ن چوْخه يئتيشمز.(آزا قانئع اوْلمايان چوْخا يئتيشمز)

Azə qanmeyən çoxə yetişməz.

كسي كه به كم قانع نباشد به مال وثروت نمي رسد.

آزيدي آريق- اوروق بيري يم گلدي بوينو ووروق.(آزيدي آروق اوروق بيريده گلدي بوينو ووروق)

Azidi ariq uruq biriyəm gəldi buynu vuruq.

كم بود از اين بيچاره ها وبيكاره ها يكي هم از راه رسيد.

آز يئي اؤزي چين بير نوْكر توت.

Az ye özeyçin bir nokər tut.

يك نان كمتر بخور براي خودت نوكر بگير. انجام كارهايت را از ديگران مخواه.

آز يئي هميشه يئي.

Az ye həmişa ye.

كم بخور هميشه بخور.

آز يئينده كوٌسر چوْخ يئينده قوٌسر.

Az yeyəndə küsər çox yeyəndə qüsər.

وقتي كم مي خورد قهر مي كند ووقتي زياد مي خورد استفراق مي كند.    حال و وضع يكنواختي ندارد.

آستاجه اوٌستا جه.(آستاجا اوٌستاجا)

Astəcə üstəcə.

آهسته ولي ماهرانه.       كاررا آهسته ولي ماهرانه انجام دادن بهتر است.

آستا قاچن نامرد دي.(آستا قاچان نامرددي)

Asta qaçən namərddi.

كسيكه يواش بدود نامرد است.   كودكان در بازي براي تهييج يكديگر مي گويند.   به مزاح در زمان فرار از مقابل دشمن هم گفته مي شود.

آستا گئدن يوْرولمز.

Asta gedən yorulməz.

آنكه آهسته رود خسته ودر مانده نمي شود.      رهرو آن نيست گهي تند و گهي خسته رود     رهرو آنست كه آهسته وپيوسته رود

آست وْ اوٌستئيي گؤرئپ بن.(........گؤرميشم)

Asto üsteyi göripbən.

زيرو رويت را ديده ام .   تورا خوب مي شناسم خودت را تعريف نكن.

آسمانده آختاررديم يئرده تاپديم.(آسمانده آختارارديم يئرده تاپديم)

Asmandə axtərərdim yerdə tapdim.

در آسمان ها به دنبالت مي گشتم در زمين پيدايت كردم.    جستجو كردن مطلوبي كه در دسترس است در جائي دورتر.

آسمان نن بؤرك ياغسه بيري بيزئي باشيميزه دوٌشمز .(آسمان نن بؤرك ياغسا بيري بيزيم باشيميزه دوٌشمز)

Asman nən börk yağsə biri bizey başimizə düşməz.

اگر از آسمان كلاه ببارد يكي به سر ما نخواهد افتاد .    آدم بد شانسي هستم.  الهي بخت برگردد از اين طالع كه من دارم.

آسمان دوٌ شيليتدي.(آسمان دوٌشيليب)

Asmân düşiletdi.

آسمان سوراخ شده.       وقتي باران زياد مي بارد مي گويند.

آسمان نن اوْت ياغه دي.

Asman nən ot yağədi.

از آسمان آتش مي بارد.   هوا بسيار گرم است.

آسمانئ يئري بير بيره باغلئيدي.(آسماني يئري بير بيره باغلايير)

Asmane yeri birbirə bağleydi.

زمين وآسمان را به هم مي بندد.   به هر طريق ممكن مي خواهد حرفش را به كرسي بنشاند.

آسمانئ، يئري، بير بيره تيكه دي.(آسماني يئري بيربيره تيكير)

Asmane yeri birbirə tikədi.

زمين وآسمان را به هم مي دوزد.       خودرا به هر دري مي زند كه به مقصود برسد.

آسمان يئره گلمئيدي .(آسمان يئره گلمير)

Asman  yerə gəlmeydi.

آسمان به زمين نمي آيد .     اگر اين كاررا براي من انجام دهي كار عظيمي نكرده اي.

آسمانئي گؤتئن نن دوٌشيپدي.(آسمانين گؤتين نن دوٌشيب)

 asmaney göten nən düşepdi.

از ماتحت آسمان افتاده است .      خودرا بزرگتراز آنچه هست مي پندارد.

آشّاغه ده اوْتورمئيدي يوخاري ده يئرتاپمئيدي .(آشاغي ده اوْتورمور، يوخاريده يئر تاپمير)

Aşşağadə oturmeydi yuxaridə yer tapmeydi.

پايين مجلس نمي نشيند در صدر هم جا پيدا نمي كند .  صدر مجلس جايش نيست.

آشّاغايه توفلئيئم سققلدي يوخارييه سيبيلدي.(آشاغييه توٌپوٌروٌك آتئم ساققالدي يوخاييه بيغدي)

 Aşşaqayə tufleyem səqqəldi yuxariyə sibildi.

پائين تف كنم ريش است بالا تف كنم سبيل.

در باره وضعيتي گفته مي شودكه كسي در قضاوت بين دو تن از نزديكان خود گير كرده است.

آشپز كي ايككي اوْ لدي آش يا شوْر اوْ لر يا دوز سيز.(آشپزكي اكي اوْلدو آش يا شوْر اوْلر يا دوزسوز)

Aşpəz ke ikki oldi aş ya şor olər ya duzsiz.

آشپز كه دو تا شد آش يا شور مي شود يا بي نمك.

آش شوْدي كاسه شوْ.

Aş şodi kasə şo.

آش همان است و كاسه همان. اوضاع تغييري نكرده است.

آش قاپييه يوْلداش.

Aş qapiyə yoldaş.

آش تا دم در همراه است. آش غذاي سبكي است زود هضم مي شود.

آش قا لدي دلي يه .

Aş qaldi dəliyə.

درجائيكه غذا زياد است وآدم پر خور و حريصي ميدان دارشده است و به سرعت مي خورد.    ميدان دست آدم كم عقلي افتاده است.

آشنا آشنا چيخدي اوْجاغئي باشينه .(آشنا آشنا چيخدي اوْجاقين باشينا)

Aşna aşna çixdi ocağey başinə.

در كمال نا آشنايي خود را آشنا جا زد و در صدر هم نشست .   كنايه از آدم پررو.

آشي پيشدي.

Aşi pişdi.

گاوش زائيد.   مشكلي برايش پيش آمد.

آششيقيني اوْغئرلتدي.(آشيقيني اوْغيرليييب)(ساققيزيني اوْغرلئييب)

Aşşeqini oğerlətdi.

قابش را دزديده.   فريبش داده است.

آشئي دوررو لوقو دنه نئي يوْخلوقون نندي.(آشين دورولوقو دنه نين يوخلوقون نندي)

Aşey durruluqu dənəney yoxluqunnəndi.

رقيق بودن آش از كمبود حبوبات است.    خانه نشيني بي بي از بي چادري است.

آش يولداشي چوْخدي باش يولداشي يوْخدي.

Aş yuldaşi çoxdi baş yuldaşi yoxdi.

دوست ناني فراوان است و دوست جاني و صميمي كم.

آش يئمه ميش آغزيميز يا ندي .

Aş yeməmiş ağzimiz yandi.

آش نخورده ودهن سوخته. كار بدي نكرده ام ولي مجازات شدم.

آغ آت آرپه يئمئيدي؟(آغ آت آرپا يئمير؟)

Ağ at arpə yemeydi?

مگر اسب سفيد جو نمي خورد؟ مگر زن مسن شوهر نمي خواهد

آغا بالا سر يوْخومدي.

Ağa balasər yoxumdi.

آقا بالا سر ندارم. خودم ارباب و آقاي خودم هستم..

آغاران باشي، ييغلئين گؤزي قه يم ائده بيلمئي سن.(آغاران باشي، آغلئين گؤزي گيزلته بيلميسن)

Ağarən başi yiğleyən gözi qəym edə bilmeysən.

موي سفيد و چشم گريان را نمي توان پنهان كرد.

آغ اوٌزه قره خال زينت دي، قره اوٌزه آغ خال نيكبت دي.

Ağ üzə qərə xal zinətdi qərə özə ağ xal nikbətdi.

خال سياه بر صورت سفيد زيبنده و زيباست ولي خال سفيد بر صورت سياه بدبختي و نكبت است.

آغ پول قره گوٌن چيندي. (آغ پول قره گوٌنين دردينه ده يير)

Ağ pul qərə gün çindi.

پول سفيد براي روز سياه است.     پول وثروت را براي روز مبادا، روز گرفتاري و بيماري و احتياج نگه مي دارند.

آغ توٌكدن خجا لت چك .

Ağ tükdən xecalət çək.

از موي سفيد خجالت بكش . حرمت پيران را نگهدار.

آغ توٌكئي نن خجا لت چك .

Ağ tükey nən xecalət çək.

از موي سفيدت خجالت بكش .     وقتي آدم مسني كاري كه در شأن او نيست انجام مي دهد مي گويند.

آغدن قره يه ال وور مئيدي .( آغدان قره يه ال وورمور)

Ağdən qərəyə əl vurmeydi.

دست به سياه و سفيد نمي زند.  آدم تنبلي است.

آغدن قره يه بير ذات دئمپ بن.

Ağdən qərəyə bir zat deməpbən.

از سفيد تا سياه چيزي نگفته ام.    سخني نگفته ام كه باعث ناراحتي اش بشود.

آغريقي گئتسين چيششي گِئتمسين.(آغريقي گئتسين شيشي گئتمسين)

Ağriqi getsin çişşi getməsin.

دردش برود بادش نرود .    آلت مردي را زنبور گزيده بود او از درد فرياد مي كشيد و زنش مي گفت:...................

آغري مئيه ن باشه دستمال باغله مئيديلر .( اغري مئين باشا دستمال باغلامازلار)

Ağrimeyən başə dəstmal bağlə meydilər.

سري را كه درد نمي كند دستمال نمي بندند .    ميفكن بر سر بي درد خود زفت .

در موضوعي كه به تو مربوط نيست دخالت نكن و براي خودت درد سر درست نكن.

آغري مئين باشئيي آغريتمه.

Ağritmeyən başiyi ağritmə.

سر بي درد خودت را به درد نياور.در كاري كه به تو مربوط نيست دخالت نكن.

آغئز آچه دي.(آغيز آچير)

Ağez açədi.

دهن باز مي كند.    دهنك مي زند (موقع مردن حيوانات بيان مي شود.)

آغئز اوْخوماق.

Ağez oxumaq.

دهن خواندن. فكر طرف را خواندن.   به آواز خواندن هم مي گويند.

آغئزدن دوٌشدي .(آغيزدان دوٌشدو)

Ağezdən düşdi .

از ذهن افتاد. غذا سرد شد.

آغزئن نن اوْت چيخه دي.( آغزين نان اوْت چيخير)

Ağzin nən ot çixədi.

از دهنش آتش خارج مي شود.يقه همه را مي گيرد.

آغزه باخاندي.(آغيزا باخاندي)

Ağzə baxandi.

به دهن ديگران نگاه مي كند. چيزي از خود ندارد و آدم دهن بيني است.

آغزئيده اون وا؟(آغزيندا اون وار؟)

Ağzeydə un va?

مگر در دهانت آرد داري؟    چرا سكوت كرده اي؟

آغزي نئي سووي قورريتدي.(آغزينين سويو قورويوب)

Ağziney suvi qurretdi.

آب دهانش خشك شده است. خيلي حرف زده و آب دهانش خشك شده است.

آغئز يانديرن آش دييلدي.(آغيز يانديران آش دييل)

Ağez yandirən aş dəyildi.

آش دهن سوزي نيست.   ارزش چنداني ندارد.

آغئز يا نديرن آشي گؤز تا نير.(آغيز يانديران آشي گؤز تاني يير)

Ağiz yandirən aşi göz tanir.

آشي كه دهان را مي سوزاند دهان تشخيص مي دهد.مسئله خطر ناك را عقل تشخيص مي دهد.

آغزي بورنوني ني بير بيري نه قاريشديردي.(آغيز بورنونو بيربيرينه قاريشديريب)

Ağiz burnini bir birinə qarişdiritdi.

خون دماغ ودهنش را به هم مخلوط كرد.آنچنان زد كه دك وپوزش داغون شد.

آغزي بئمزه دي .

Ağzi beməzədi.

دها نش بي مزه است .    به زناني كه ويار دارند مي گويند، ويا به زناني كه احساس مي كنند حامله شده اند.

 

آغزي سوتئي ايسسيني وئره دي .(آغزي سوتين اي ييني وئرير)

Ağzi sutey issini verədi.

دهانش بوي شير مي دهد .     تجربه چنداني ندارد.

آغزي گوٌلماقدن ييغيشمئيدي.(آغزي گوٌلماقدن ييغيشمير)

Ağzi gülmaqdən yiğişmeydi.

دهانش از خنده جمع نمي شود.   زياد مي خندد.

آغزيمه توْرپاق.   يا   آغزييه توْرپاق.( آغزووا توْرپاق)

Ağziyə torpaq.

خاك به دهنم يا خاك به دهنت.   وقتي از مصيبتي صحبت مي كنند و نمي خواهند مخاطب به آن دچار شود مي گويند.

آغزيمي ايسلتديلر.(آغزيمي ايسليييپلر)

Ağzimi islətdilər.

دهانم را بوئيده اند.   دندان هايم راشمرده ومرا امتحان كرده اند.   فكر مرا خوانده اند.

آغزيمه آش قوْي داليمه داش قوْي.

Ağzimə aş qoy dalimə daş qoy.

غذاي مناسبي به من بده در مقابل در پشتم برايت سنگ حمل مي كنم.

آغزينده ديش قالمتدي.(آغزيندا ديش قالمئييب)

Ağzində diş qalmətdi.

در دهانش دندان نمانده.  زوارش در رفته.

آغزينده سؤز قا لمئيدي .(آغزيندا سؤز قالمير)

Ağzində söz qalmeydi.

حرف تو دهانش نمي ماند. دهن لق است. راز دار نيست.

آ غزي نن چيخن يخه يي توتر .(آغئزون نن چيخان يخه وو توتر)

Ağzey nən çixən yəxəyi tutər.

آنچه كه از دهانت خارج مي شود يقه خودت را مي گيرد .

فتنه سخنان فتنه انگيز نصيب خود گوينده مي شود. نفرين كردن به ديگران امر درستي نيست.

اگر براي ديگران خير بخواهي به تو خير مي رسد واگر شر آرزو كني شر به تو خواهد رسيد.

آغزين نن سوتئي ايسسي گله دي.(آغزين نن سودون اييي گلير)

Ağzin nən sutey issi gələdi.

دهانش بوي شير مي دهد.   هنوز بچه است.

آغزينه آغئز وئرمه.(آغزينه آغيز وئرمه)

Ağzinə ağiz vermə.

حرف تو دهنش نگذار.  با او مجادله وبحث مكن.

آغزينه سؤز وئرماق.

Ağzinə söz vermaq.

به دهان كسي حرف دادن.      در دهان كسي حرف گذاشتن (تحريك كردن)

آغزينه گله ني دئدي.

Ağzinə gələni dedi.

آنچه به دهانش آمد گفت. سخنان نا شايست بسيار گفت.

آغزيني آچدي گؤزيني يومدي.

Ağzini açid gözini yumdi.

دهانش را باز كرد و چشمش را بست.      پاچه مي گيرد.       خشمگين شد وهرچه فحش وناسزا بود گفت.

آغزيني پوْخ نن ايشلتديلر .(آغزيني پوْخي اينان ايشلئييبلار)

Ağzini pox nən işlətdilər.

دهانش را با گُه ساخته اند .    آدم بد دهني است.  فحاشي مي كند.

آغزيني توته ي گؤتي نن دانيشر.(آغزيني توته سان گؤتي اينان دانيشار)

Ağzini tutəy götey nən danişər.

دهنش را بگيري با ماتحتش صحبت مي كند. به آدم هاي پر حرف و ياوه گو مي گويند.

آغزيني گنده سؤز نن يوغوريتديلر.( آغزيني پيس سؤزينان يوغوروبديلار)

Ağzini gəndə söznən yuğurətdilər.

دهانش را با حرف هاي زشت خمير كرده اند.  به آدم هاي بد زبان مي گويند.

آغزي نئي چوفت وْ بستي يوْخدي.(آغزينين.................)

Ağziney çufto bəsti yoxdi.

دهنش چفت وبست ندارد.  فرد هتاكي است.

آغزي نئي سووي ني يوته بيلمئيدي .(آغزينين سويوني يوته بيلمير)

Ağziney suvini utəbilmeydi.

آب دهنش را نمي تواند قورت بدهد .  آدم بي دست وپائي است.

آغزي نئي سووي آچيلئتدي.(آغزينين سويو آچيليب)

Ağziney suvi açilitdi.

آب دهانش سرازير شده.  تمايل زيادي به اين امر دارد..

آغزي نئي سووي يوْ له دوٌشيتدي.(آغزينين سويو يوْله دوٌشيب)

Ağziney suvi yulə düşitdi.

آب لب ولوچه اش راه افتاد. تمايل بيش از حد به چيزي نشان دادن.

آغزي نئي مززه سيني بيلماق.(آغزينين مزه سين بيلمك)

Ağziney məzzəsini bilmaq.

مزه دهن كسي را فهميدن.     فكر و نظر كسي را حدس زدن.   به بعضي ها كه دوست دارند غذاهاي لذيذ بخورند نيز به طعنه مي گويند.

آغزيم آچيق قالدي.

Ağzim açiq qaldi.

دهنم باز ماند .  بسيار تعجب كردم. دهنم از تعجب باز ماند.

آغزئه يي آچي، اوْخوب بن .(آغزووو آچاسان اوْخوميشم)

Ağziyi açəy oxubbən.

تا دهان باز كني منظورت را  فهميده ام.

آغزئه يي خئير ليقه آچ.(آغزووو خئيير سؤزلره آچ)

Ağziyi xeyrliqə aç.

دهنت را به خير باز كن.   حرف هاي خوب بزن واز گفتن سخنان زشت بپرهيز.

آغزئه يي گوٌلماقه ،گؤتئيي اوْسسور ماقه آموخته ائتمه .(آغئزووو گؤلمكه، گؤتووو اوسورمكه دادانديرمه)

Ağziyi gülmaqə göteyi ossermaqə amuxtə etmə.

دهنت را به خنده وكونت را به گوزيدن عادت مده .   سعي كن آدم سنگين وباوقاري باشي.

آغزي ياريق ايتي اوخشئيدي .( آغزي جيريق ايته اوْخشار)

Ağzi yariq iti oxşeydi.

سگ دهن دريده را مي ماند . آدم نا سزا گويي است.

آغزييه گؤره لوقمه گؤتر.(لوقمه وو آغزووين اندازه سي گوتور)

Ağziyə görə luqmə götər.

به اندازه دهانت لقمه بردار.  پارا به اندازه گليمت دراز كن.

آغسئين اوْغلاق تكه اوْلمس.(آغسئين اوْغلاق تكه اوْلماز.)

Ağseyən oğlaq təkə olməs.

بزغاله چلاق بز پيشاهنگ نخواهد شد.    فرزند آدم عقب افتاده رهبر مردم نخواهد شد.

آغ قوْيون ،قره قوْيون ،آلليمي هايئرده قوْيوم .(.........هاردا...........)

Ağ qoyun qərə qoyun allimi hayerdə qoyum.

گوسفند سفيد ،گوسفند سياه ،پيشاني ام را كجا بگذارم .    نمازرا بي توجه وبا عجله خواندن.

آغ كؤينه ي نن گليبدي ،كفن نن گئدر .

Aq köynəy nən gəlibdi kəfən nən gedər.

با پيراهن سفيد آمده وبا كفن خواهدرفت .به دختراني كه به خانه بخت مي روند مي گويند.

آغ كؤينه يه قره ياماق.(آغ كؤينكه كه قره ياماق)

Ağ köynəyə qərə yamaq.

پيراهن سفيدو وصله سياه.   وصله سياه زيبنده پيراهن سفيد نيست.   تهمت هاي ناشايست و ناروا در خور انسان هاي آبرومند نيست.

آغ گؤت قره گؤت سودن كئچنده بيلينر.

Ağ göt qərə göt sudən keçəndə bilinər.

كَفَََل سفيد و كَفَل سياه هنگام عبور از رودخانه مشخص مي شود.    وقت امتحان است كه خوبي ها وبدي ها خود را مي نمايانند.

آغ گؤته قره ياماق .

Ağ götə qərə yamaq.

كون سفيد ووصله سياه. كنايه از وصله ناجور . در كنار هم بودن دو شخص نامتناسب.

آغ گوٌ ن آغارتر ، قره گوٌن قرلتر .(آغ گوٌن آغارتار، قره گوٌن قارالتار)

Ağ gün ağartar qərə gün qərəltər.

روزگار خوب انسان را سر حال مي كند و روزگار سياه انسان را سياه و بيچاره مي كند.

آغ گوٌن قره گوٌ ني ياددن چيخرر.( آغ گوٌن قره گوٌني ياددان چيخارار)

Ağ gün qərə güni yad dən çixərər.

روز ِسفيد روزِ سياه را از ياد مي برد.      بارسيدن گشايش در كارها غمها فراموش مي شود.

آغ نن قره ني فرق وئرمئيدي.(آغ اينان قره ني بير بيردن فرق وئرمير)

Ağ nən qərəni fərq vermeydi.

سفيد و سياه را از هم تشخيص نمي دهد.در جهل كامل به سر مي برد.

آغير اوْتور باتمان گل.

Ağir otur batman gəl.

اگر باوقار باشي و آبروي خود را حفظ كني در نظر مردم محترمي.

آغير داشييي يوٌ نگوٌل ائتمه .(آغير داشووو يوٌنگوٌل ائله مه)

Ağir daşiyi üngül etmə.

سنگ وزينت را سبك مكن .   پادر مياتي نكن چون طرف ممكن است به حرف تو توجه نكند و سنگ روي يخ شوي.

آغير قازن گئج قه ينر.( آغيرقازان گئج قاينار)

Ağir qazən gec qəynər.

ديگ بزرگ دير جوش مي آيد.            انسان هاي بزرگ دير عصباني مي شوند.

آغير ليقيني يئر چكه دي روزي سيني خوداي وئره دي.(آغير ليقيني يئر چكير، روْزي سيسين آلله وئرير)

Ağirliqini yer çəkədi rozisini xuday verədi.

سنگيني اش را زمين تحمل مي كند و روزي اش را خدا مي دهد.   هر آنكس كه دندات دهد نان دهد.

آغي قره دن فرق وئره دي .(آغي قارادان فرق وئرير)

Aği qərədən fərq verədi.

سفيدرا از سياه تشخيص مي دهد. چيزي سرش مي شود.

آغي قره دن فرق وئرمئيدي .(آغي قارادان فرق وئرمير)

Aği qərədən fərq vermeydi .

سفيد را از سياه تشخيص نمي دهد. چيزي نمي فهمد.

آغئي آدي واردي، قره نئي دادي .(آغين آدي وار قره نين دادي)

Ağey adi vardi qərəney dadi.

سفيد اسم دارد، سياه مزه .   حالا كه رسيد به سبزه هرچه بگي مي ارزه.

آفتافا گؤتر ماق .(آفتافا گؤترمك)

Aftafa götərmaq.

آفتابه برداشتن.  كنايه از زير قول زدن.

آفتافا گؤرمئين گؤت قورئل لئيدي .(..................قورقور ائدير)

Aftafa görmeyən göt qurelleydi .

كوني كه آفتابه نديده قارو قور مي كند .   به افراد كودك صفت مي گويند كه هرچه را مي بينند مي خواهند.

(كنايه از آدم نديد وبديد، چنين آدمي وقتي به نوائي مي رسد خودرا مي بازد)

آفتافا له يه ن يئددي دست، شام و ناهار هئچ.

Aftafa ləyən yeddi dəst şamo nahar heç.

آفتابه لگن هفت دست شام ونهار هيچ.   خدم وحشم فراوان است ولي نتيجه اي ديده نمي شود.

آفتافا نئي چؤرنه يئن نن گلن تكين .(آفتافانين لوله سين نن گلن تكين)

Aftafaney çörnəyen nən gələn takin .

مثل آبي كه از لوله آفتابه مي آيد .   مثلا : ........ خون از رگش بيرون مي زد .  آب چشمه به اندازه بود كه از...............مي آمد.

آلت و اوٌست قوْيمه دي.

Alto üst qoymədi.

زيرو رو نگذاشت. ناسزاي بسيار زيادي گفت.

آلتي گوٌ ني بير دروازه دن كچلْلر ، ايككي قيئن خاتيني يوْ .

Alti güni bir dərvazədən keçəllər ikki qəyen xatini yo.

شش هوو از يك دروازه رد مي شوند دو جاري نه.   رقابت وچشم وهم چشمي بين جاري ها از هوو ها بيشتر است.

آلتي آيليق دوْغيليتدي .(آلتي آيليق دوْغولوب)

Alti ayliq doğilitdi.

شش ماهه زائيده شده. ششماهه به دنيا آمده است. آدم عجولي است.

آلتي آيليق سن ؟

Alti ayliqsən ?

مگر شش ماهه به دنيا آمده اي ؟ چرا در كار ها عجله مي كني.

آلده يازيلن پوزئلمز .

Aldə yazilən puzelməz.

چيزي كه در تقدير انسان است عوض نمي شود.

آللي بش گوله ني اوْخشئيدي.(آلا اوكوز كيمي)

Alli bəş guləni oxşeydi.

به گوساله پيشاني سفيد مي ماند.  همه او را مي شناسند.

آللي داشه د ه ي دي.(آللي داشا ده ي دي )

Alli daşə dəydi.

سرش به سنگ خورد .  متنبه شد.

آلما تكين اوْيناتملي .

Alma təkin oynatməli.

مانند سيب بازي دادني است.  در مورد دختران نو رسيده استفاده مي شود.

آلماق نن وئرماق قاردشديلر.(آلماق نن وئرمك قارداشديلر)

Almaqnən vermaq qardəşdilər.

دادو ستد برادرند.   يعني بستان وبده.

آلماق ياخشيدي وئرماق قارئن آغريقي.

Almaq yaxşidi vermaq qaren ağriqi.

گرفتن خوبست وپس دادن شكم درد دارد.     چرا از اداي دين طفره مي روي.

آلمه ني آسمانه آتدئي تا يئره گلسين يا نصيب ويا قسمت.(آلماني گويه آتدين تا يئره گلسين ...............)

Alməni asmanə atdey ta yerə gəlsin ya nəsibo ya qesmət.

از اين ستون به آن ستون فرج است.    اميد وار باش به مرور ايام كار ها درست مي شود.

آلن آلر وارلنر، ساتن ساتر ياللنر.(آلان آلار وارلانار، ساتان ساتار آللانار)

Alən alər varlənər satən satər yallənər.

خريدار مي خرد صاحب كالا مي شود و فروشنده مي فروشد وكالاي خود را از دست مي دهد.

(بيشتر در مورد كالاهاي مرغوب و عتيقه گفته مي شود.)

آلنئي گؤزي ساتنئي الينده دي.(آلانين گؤزي ساتانين الينده دي)

Aləney gözi satəney əlindədi.

چشم خريدار به دست فروشنده است. هنگام خريد براي منظور نمودن تخفيف به فروشنده مي گويند.

آله ايتدن چوْختر تانيله دي.(آلا ايتدن چوْختر تانيلير)

Alə itdən çoxtər tanilədi.

از سگ پيشاني سفيد بهتر شناخته مي شود.از كفر ابليس مشهور تر است.

آله گؤزيمه عاشيق ده ييليدي.(آلا گؤزيمه عاشيق دييل)

Alə gözimə aşiq dəyildi.

عاشق چشم وابروي من نبود، چشم طمع به مال من دوخته بود.

آللئيده يازيلني دييشديره بيلمئيسن.(آللينده اوْلاني دييشه بيلميسن)

Alleydə yaziləni dəyişdirə bilmeysən.

آنچه را كه در پيشاني تو نوشته شده نمي تواني عوضش كني.     تقدير را نمي شود كاري كرد.

آللئيده يازيلن پوزئلمز.(آليندا يازيلان پوْزولماز)

Alleydə yazilən puzelməz.

آنچه در پيشانيت نوشته شده پاك نمي شود.    آنچه برايت مقدر شده عوض نمي شود.

آند اوْلسئن مكه يه ، داغي گلئم تكه يه .(آند اوْلسون مكه يه داهي گليم تكه يه)

And olsun məkəyə daği gəlem təkəyə.

قسم به خانه خدا كه ديگر هوس بارداري نكنم .   معمولا زنان در زمان تحمل مشكلات بارداري اين مثل را به زبان مي آورند .

(تكه يه گلماق = بروز ميل جنسي در بز)

آنگلئيه ن بير دفه گوٌلر آنگله مئيه ن ايككي دفه .(آنلايان بير دفه گوٌلر، آنلامايان ايكي دفه)

Angleyən bir dəfə gülər angləmeyən ikki dəfə.

دانا يك مرتبه مي خندد و نادان دوبار.

(دانا زود متوجه مي شود مي خندد ولي نادان يك بار با دانا مي خندد ووقتي متوجه موضوع شد دوباره مي خندد.)

آنگلئيه نه ايشاره، آنگلمئيه نه ميناره.(آنلايانه ايشاره، آنلامايانا ميناره)

Angleyənə işarə angləmeyənə minarə.

براي آدم دانا اشاره اي كافيست وبراي نادان مناره هم كفاف نمي كند.

آنگلئيه نه بيرسؤز بسدي.(آنلايانا بير سؤز بسدي)

Angleyənə bir söz bəsdi.

عاقلان را اشاره اي كافيست. در خانه كس است يك حرف بس است.

آنگلئيه نه بير سؤز بير كيتابدي.(آنلايانا...........)

Angleyənə bir söz bir kitabdi.

براي كسي كه مي فهمد يك حرف يك كتاب است.   در خانه كس است يك حرف بس است. عاقلان را اشاره اي كافيست.

آنگلئيه نه بير كلمه سازدي،  آنگلمئيه نه زورنه قابال آزدي.(آنلايانا.........، آنلامايانا.......)

Angleyənə bir kələmə sazdi angləmeyənə zurnə qabal azdi.

براي كسي كه مي فهمد يك كلمه حرف كافي است. و براي كسي كه نمي فهمد دهل و سرنا هم بسنده نمي كند.

آواره گوْردي!

Avarə gordi.

سرگردان ونا اميد است. از اينجا مانده واز آنجا رانده است.

آه بساط ده يوخيدي.

Ah bəsatdə yoxidi.

آه در بساط ندارد. در فقر مطلق زندگي مي كند.

آه واريدي كه ناله سي اوْلسون؟

Ah varidiki naləsi olsun.?

آه دارد كه ناله داشته باشد؟ در كمال فقرو تنگدستي زندگي مي كند.

آهي يوخدي ناله ي نن سودا ائتسين.(آهي يوْخدوركي ناله اينان سوْدا ائله سين)

Ahi yoxdi naləy nən soda etsin.

آه ندارد با ناله سودا كند.    در فقر و تنگدستي زندگي مي كند.

آي چيخر عالم گؤرر.(آي چيخار عالم گؤرر)

Ay çixər aləm görər.

ماه طلوع خواهد كرد و مردم خواهند ديد.   راز ها برملا شده و همه متوجه خواهند شد.

آيدن ايلدن بير بازر ، اوْيه م اوٌ ره ييم آزر .(آيدن ايلدن بير بازار، اوْده اوٌركيم آزار)

Aydən ildən bir bazər oyəm ürəyim azər.

چيزي كه مدت ها در آرزويش بوده اي را بدست مي آوري تازه متوجه مي شوي كه چيز جالبي نبوده است.

آيدن ايلدن بير ناماز اوْنييه م شيطان قوْيماز.(..........اوْنيده..........)

Aydən ildən bir namaz oniyəm şeytan qoymaz.

سالي ماهي يك نماز آنرا هم شيطان مانع مي شود.   سالي ماهي يك نماز آن هم با افكار شيطاني.

بعد از سالها شخصي مي خواهد كار خيري انجام بدهد آن هم مانعي بر سر راهش ايجاد مي شود.

آيري خلقئي سيكئي نن كوٌ ره كن اوله بيلمئي سن.(آيري خلقين سيكي نن كوٌره كن اوْله بيلميسن)

Ayri xəlqey sikey nən kürəkən olə bilmeysən.

با مردي ديگران نمي تواني داماد شوي .به اشتهاي ديگران نمي توان نان خورد.   براي انجام كارهاي مهم بايد از خودت مايه بگذاري.

آيري سينئي آتينه مينن تئز دوٌ شر.(آيري سينسن.....................)

Ayri siney atinə minən tez düşər.

اگر اسب ِديگري را سوار شوي زود پياده خواهي شد.   سعي كن متكي به خود باشي .      ره نتوان يافت به پاي كسان( نظامي)

آيري سينئي اوْتينه يانماق.(آيري سينين اوْتونه يانماق)

Ayrisiney otinə yanmaq.

به آتش ديگري سوختن. تاوان خطاي ديگري دادن.

آيري سينئي اوْجاقينده گؤتيني ايسسئتماق .(آيريسينين اوْجاقيندا گؤتيني ايسئتمك)

Ayrisiney ocaqində götini issetmaq.

در اجاق ديگري ماتحت خود را گرم كردن.   نوكري ديگران را كردن. چاپلوسي كردن.

آيري سينئي الي نن ايلان توتماق .(آيري سينين...........)

Ayri siney aley nən ilan tutmaq .

به دست ديگران مار گرفتن.

آيري سينئي اوْغلي اوْغول اوْلمز.(آيري سينين اوْغلو اوْغول اوْلماز)

Ayri siney oğli oğul olməz.

پسر غير برايت پسر نخواهد شد.

آيري سينئي ايپئي نن چايه دوٌ شمه.(آيري سينين ايپي نن قويويا دوٌشمه)

Ayri siney ipey nən çayə düşmə.

با طناب ديگري به چاه مرو.      به ديگران اعتماد نكن.

آيري سينئي ديوارين نن باخْسه ي ديوارئي نن باخللر.(آيري سينين دووارين نن باخسان، دووارين نن باخاللار)

Ayrisiney divarinnən baxsəy divarey nən baxəllər.

از ديوار ديگران نگاه نكن تا از ديوارت نگاه نكنند. پرده مردم مدر تا پرده ات ماند بجاي.

به حريم خصوصي ديگران وارد مشو تا به حريمت وارد نشوند.

آيري سينئي كيسه سين نن حاتم بخش ليق ائده دي.(آيري سينين توْربا سين نن حاتم بخشليق ائلييير)

Ayrisiney kisə sinnən hatəm bəxşliq edədi.

از كيسه ديگران مي بخشد. پول كه از تو نيست حاتم طائي بشو.   از مال ديگران بذل و بخشش مي كند.

آيري لردن سنه دئيه ن سن نن آيري سينه دئيه ر.

Ayrilərdən sənə deyən sən nən ayrisinə deyər.

هركه عيب دگران پيش تو آوردو شمرد  بي گمان عيب تو با دگران خواهد گفت (سعدي)

آيري ليق اؤليمدي.

Ayriliq ölimdi.

جدائي مرگ است .تحمل درد فراق بسيار سخت است.

آيه دئيدي سن چيخمه من چيخيب بن.(آيا دئيير سن چيخما، من چيخميشم)

Ayə deydi sən çixmə mən çixibbən.

به ماه مي گويد تو طلوع نكن من طلوع كرده ام . به آدم هاي  واقعا خوشگل مي گويند .  به طعنه به آدم هاي بدقيافه نيز مي گويند.

آي هميشه بولوتئي ارخه سينده قالمئيدي.(آي هميشه بولودون داليندا قالماز)

Ay həmişə bulutey ərxəsində qalmeydi

ماه هميشه پشت ابر نمي ماند.بالاخره روزي حقايق روشن مي شود.

آيئي اوْن بئشي قرنقولوق اوْلسه اوْن بئشي آيدين ليقدي.

(آيين اوْن بئشي قارانليق اوْلسا، اوْن بئشي آيدين ليقدي)

Ayey onbeşi qərənquluq olsə onbeşi aydin liqdi.

اگر ماه پانزده شبش تاريك باشد پانزده شبش هم مهتابي و روشن است.  غم وشادي با هم است.

منبع: توسط محمد عرب خدری